In twee werelden: 70 jaar Molukkers in Nederland

De geschiedenisboeken geven vaak maar één perspectief op gebeurtenissen uit het verleden, terwijl juist de veelheid aan stemmen, perspectieven en persoonlijke verhalen de geschiedenis recht doet. Zeker als de geschiedenis deels beladen is of niet alle facetten besproken of beschreven zijn. In de tentoonstelling In twee werelden: 70 jaar Molukkers in Nederland komen verschillende perspectieven samen. Perspectieven op persoonlijke verhalen, waarheden en gebeurtenissen. Gebeurtenissen die door verschillende generaties op uiteenlopende manieren beleefd worden. Soms schuren de perspectieven en soms schetsen ze een ander beeld dan de bezoeker kent. De tentoonstelling nodigt uit om met open blik en nieuwsgierigheid naar alle verhalen te kijken en te luisteren om zo een beter beeld te kunnen vormen van de geschiedenis van de Molukkers in Nederland en in de regio Apeldoorn en de Veluwe.

Het verhaal van de Molukkers start in deze tentoonstelling ver voor hun komst naar Nederland en laat zien dat Nederlanders al in 1599 naar de Molukken kwamen vanwege de handel in bijvoorbeeld nootmuskaat en kruidnagel. De tentoonstelling maakt ook inzichtelijk waarom de Molukkers 350 jaar later, in 1951, naar Nederland kwamen. Bezoekers krijgen een indruk van de koloniale periode, de sociaal-politieke strijd op de Molukken en de proclamatie van de onafhankelijke Republiek der Zuid-Molukken (RMS). Ook is er aandacht voor het integratieproces door de jaren heen en het behoud van de eigen identiteit, sociale en culturele veranderingen en de radicalisering van Molukse jongeren. Audiofragmenten en portretten uit het boek Role Models van Ed Leatemia nemen de bezoekers mee door de tentoonstelling. In het boek deelt Leatemia de indrukwekkende verhalen van 70 Molukkers in Nederland die elk op hun eigen manier successen hebben behaald. Het boek is een eerbetoon aan de eerste generatie, maar is vooral bedoeld om volgende generaties te inspireren en te motiveren het best uit zichzelf te halen.

De Molukkers die in de jaren ’50 naar Nederland kwamen, werden gehuisvest in woonoorden. Op dat moment waren zowel de Molukkers als de Nederlandse overheid ervan overtuigd dat zij weer terug zouden keren. Toen bleek dat hun verblijf permanent zou zijn, werd ook het woonbeleid aangepast. Aanvankelijk wilde het Commissariaat van Ambonezenzorg van het Ministerie van Maatschappelijk Werk ter verbetering van de huisvesting van de Molukkers nieuwe woonoorden bouwen en bestaande woonoorden vernieuwen. Maar in maart 1961 werd besloten dat het beter was om geheel nieuwe woonwijken aan te leggen. Voor Apeldoorn betekende dat dat er woningen gebouwd moesten worden voor Molukkers die toen in Vaassen en Teuge woonden. Op dat moment werkten er 31 Molukkers bij verschillende Apeldoornse bedrijven. Uiteindelijk werd ingestemd met de bouw van 63 woningen op de Cort van der Lindenstraat en Van Oldebarneveltstraat in Apeldoorn-Zuid. Het Rijk betaalde de bouw van de woningen. In 1964 werd de Molukse kerk op de Kaijersdijk/Colijnstraat in gebruik genomen. In de kerk werden ook ontmoetingsruimten voor Molukse verenigingen ondergebracht. In de zesde container is de NOS documentaire Hoe de Molukkers naar Nederland kwamen en bleven te zien. Deze documentaire geeft een toelichtingn op de geschiedenis van de Molukkers in Nederland. Zij dachten hooguit een aantal maanden in Nederland te blijven om vervolgens terug te keren naar een eigen onafhankelijke staat op de Molukken. Dat liep echter anders.

De Stichting Muhabbat en de Stichting Indisch Erfgoed hebben bij de tentoonstelling een programma van films, lezingen, muziek, workshops en optredens van onder andere de Molukse zang- en dansgroep LimaDiti samengesteld. Meer informatie is te vinden op de websites van de Stichting Muhabbat en de Stichting Indisch Erfgoed en op Facebookpagina's van beide stichtingen. Fotograaf Zeth Matulessy uit Twello selecteerde uit zijn fotoarchief een aantal beelden voor de posterreeks. De historische context en het feitenrelaas in de tentoonstelling is het resultaat van het werk van historicus Ron Habiboe en erfgoedprofessional Nanneke Wigard.  Sociaal en cultureel antropoloog Elias Rinsampessy is betrokken geweest bij de voorbereiding van de tentoonstelling in Apeldoorn. Rinsampessy groeide op in het Molukse kamp Schattenberg (voorheen Kamp Westerbork) en studeerde aan de Radboud Universiteit in Nijmegen. Hij is de eerste doctor in de Sociale Wetenschappen van de tweede generatie Molukkers in Nederland. Momenteel is hij bestuursvoorzitter van de Stichting Muhabbat.

De reizende tentoonstelling In twee werelden: 70 jaar Molukkers in Nederland is van 11 tot en met 28 augustus, alleen op donderdag tot en met zondag (13-16u) te zien in zes zeecontainers tussen CODA en de ingang van Parkeergarage Museum. Deze tentoonstelling kan gerealiseerd worden dankzij de samenwerking tussen de gemeente Apeldoorn, CODA, ACEC, de Stichting Indisch Erfgoed, de Stichting Muhabbat en de landelijk organisator Media Luna.De tentoonstelling, een initiatief van curator Nathalie Toisuta, was eerder te zien in Moordrecht, Vlissingen, Helmond, Cuijk, Rotterdam, Zeist en Culemborg. Na Apeldoorn reist de tentoonstelling door naar Assen

Oproep
Het kan zijn dat een verhaal, gebeurtenis of perspectief ontbreekt in de tentoonstelling of dat u graag wat wil toevoegen aan een bestaand verhaal. In dat geval kunt u contact opnemen met Media Luna (redactie@reizendetentoonstelling.nl) of CODA (pr@coda-apeldoorn.nl).

Foto: Ed Leatemia