80 jaar vrijheid

De jaarlijkse herdenking van de slachtoffers van de ontruiming van Het Apeldoornsche Bosch valt dit jaar op dinsdag 21 januari samen met de opening van het vernieuwde en uitgebreide Herinneringscentrum. In CSO De Prinsenhof worden ’s ochtends alle namen van de slachtoffers van de ontruiming van Het Apeldoornsche Bosch, zoals nu bekend en op basis van nog lopend onderzoek, voorgelezen. Aansluitend heeft de herdenkingsbijeenkomst en kranslegging bij het monument in het Prinsenpark plaats.

Vanwege het beperkt aantal plaatsen hebben de herdenking en opening van het Herinneringscentrum plaats op basis van uitnodiging. Een aantal activiteiten verbonden aan de herdenking en opening is wel publiekelijk toegankelijk. Je vindt ze hieronder. Neem bijvoorbeeld een kijkje in het Herinneringscentrum tijdens het open huis of bezoek de voorstelling Ludmilla of lijken aan de lopende band.

Op dinsdag 21 en woensdag 22 januari is in Het Vierhuis (op het terrein van het voormalige Apeldoornsche Bosch en het huidige ’s Heeren Loo) de voorstelling Ludmilla of lijken aan de lopende band te zien. Deze ogenschijnlijk luchtige operaparodie werd in 1944 eenmalig opgevoerd in Kamp Westerbork. Kort na de opvoering werd het hele theatergezelschap van talentvolle musici gedeporteerd. Slechts twee spelers uit het gezelschap overleefden de oorlog.  

Meer informatie over de voorstelling is hier te vinden. Tickets zijn hier te koop. De voorstelling wordt mogelijk gemaakt door Nationaal Comité 4 en 5 mei en de gemeente Apeldoorn. 

Benieuwd naar het uitgebreide en vernieuwde Herinneringscentrum? Dan kun je tijdens het Open Huis op woensdag 22 januari of zondag 26 januari een kijkje komen nemen. Op woensdag 22 januari worden ook de namen van de Nederlandse, Joodse slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog Herinneringscentrum Kamp Westerbork voorgelezen. Dit is via een livestream in Herinneringscentrum Apeldoornsche Bosch te volgen. Ton Heerts, burgemeester van Apeldoorn en een aantal Apeldoornse jongeren zullen tussen 12 en 15 uur namen voorlezen. Een dag eerder zijn tijdens de herdenking de namen van de slachtoffers van de ontruiming van Het Apeldoornsche Bosch al voorgelezen. 

Op woensdag 22 januari van 10.00-16.30 uur en op zondag 26 januari van 10-16.30 uur 

In het kader van herdenkingsjaar 80 jaar Vrijheid verzorgt het Apeldoorns Gidsen Collectief in 2025 een aantal wandelingen over het terrein van Het Apeldoornsche Bosch, tegenwoordig ’s Heeren Loo – Groot Schuylenburg. Vooraf aanmelden is noodzakelijk en kan door een mail te sturen naar info@apeldoornsgidsencollectief.nl onder vermelding van de gewenste datum en het aantal deelnemers. De kosten bedragen € 5,- per persoon. Kinderen van 4 tot en met 12 jaar betalen € 2,-. 

26 januari, 10 mei, 14 juni, 28 september, aanvang: 14.00 uur, startpunt: brasserie De Zon

Mede namens de gemeente Apeldoorn, Nationaal Comité 4 en 5 mei nodigen Stichting Apeldoornsche Bosch en CODA u van harte uit voor een vrijheidslunch op maandag 5 mei in het vernieuwde Herinneringscentrum Apeldoornsche Bosch. Lees meer.

Maandag 5 mei om 11.30 en 13.30 uur, Herinneringscentrum Apeldoornsche Bosch

De Cirkel is een programma over uitsluiting​ en heeft als doel betrokken burgerschap van en bij jongeren te bevorderen. Speciaal voor het herinneringsjaar 80 jaar vrijheid wordt De Cirkel in maart, april en mei ook voor volwassenen geprogrammeerd.

Stel, op jouw socials verschijnt een video. Iemand beweert dat mensen die in de winter zijn geboren slimmer zijn, sneller afstuderen en meer kans maken op een baan. Dat kan toch niet waar zijn? Maar al snel verschijnen er meer video’s. Een schooldirecteur bevestigt het verhaal. Jij bent in de zomer geboren dus wat betekent dit voor jou? Welkom bij De Cirkel, een programma waarin deelnemers op basis van de seizoenen door fake news gescheiden worden.

De Cirkel gaat over mechanismen in de Tweede Wereldoorlog. Het betreft niet alleen het uitsluiten van minderheden, maar het gaat ook over menselijk gedrag en handelen. Door licht te laten schijnen op onze eigen schaduwkant verkennen we onze kwetsbaarheid en met meer kennis over ons gedrag maken we onszelf weerbaarder, zodat we kunnen opstaan tégen polarisering en vóór onze gemeenschappelijke vrijheid.

Deelnemen? Schrijf je dan nu hier in. Bij voldoende inschrijvingen ontvang je een officiële uitnodiging. De deelnamekosten bedragen € 5,- per persoon.

Zondag 27 april, 14.00-16.00 uur | Amfitheater in CODA Centrale Bibliotheek

De expositie 80 jaar vrijheid in CODA Erfgoedhuis brengt van 4 april tot en met 22 juni 2025 niet alleen de oorlogsjaren, maar met name de bevrijding van Apeldoorn in beeld. Het verzet, (de bevrijding door) de Canadezen en de eigenlijke bevrijding van Apeldoorn op 17 april 1945 zijn de drie hoofdthema’s van deze expositie. Daarnaast komen de rol van het Royal Canadian Regiment, lokale verzetsgroepen zoals de Duuring-groep en de viering van de bevrijding aan bod. Er zijn foto’s, kaarten, objecten, uniformen en bodemvondsten opgenomen en er is aandacht voor persoonlijke verhalen.

CODA Erfgoedhuis realiseert deze expositie in samenwerking met de stichting Bevrijding van de Veluwe, een vrijwilligersorganisatie die zich toelegt op het bewaren van de verhalen over de oorlogshandelingen op de Veluwe voor toekomstige generaties. De stichting beheert een substantiële collectie objecten en werkt momenteel aan een boek over Operation Cannonshot en educatieve programma’s.

CODA Erfgoedhuis | 4 april t/m 22 juni

De Verhalentafel is dé plek om in een informele sfeer herinneringen op te halen, te delen en vast te leggen. De bevrijding van Apeldoorn op 17 april 1945 was natuurlijk een van de meest bijzondere gebeurtenissen in de twintigste eeuw. Daarom zijn wij nieuwsgierig naar uw verhalen en herinneringen aan de bevrijding in Apeldoorn, zoals u of uw familieleden dit beleefd hebben.

Op donderdag 22 mei is er volop gelegenheid om eigen verhalen te delen en naar de verhalen van anderen te luisteren tijdens de Verhalentafel over de bevrijding van Apeldoorn.

Er is slechts een beperkt aantal plaatsen beschikbaar, dus meldt u zich vooraf aan via: verhalentafel@coda-apeldoorn.nl

Donderdag 22 mei, 10.30-12.00 uur | CODA Erfgoedhuis

Vanwege het bijzondere jubileumjaar 80 Jaar Vrijheid organiseert de Commissie Stadsdichter in samenwerking met CODA en Gemeente Apeldoorn dit jaar van 1 april tot en met 1 mei 2025 een wedstrijd om het nieuwe stadsgedicht over vrijheid te schrijven.

De winnaar mag het gedicht op 5 mei voordragen tijdens de vrijheidsmaaltijd (ontbijt) bij Paleis het Loo en andere vrijheidsmaaltijden die dag. Het winnende gedicht krijgt ook een fysieke plek in de openbare ruimte! Dus: ben jij op zoek naar een podium, wil jij je stem laten horen aan Apeldoorn én weet jij de weg in woordkunst? Doe mee en wie weet is dit fantastische podium voor jou!

Klik hier voor meer info en het uploaden van je gedicht.

In de klas ligt een groot vriendenalbum met het levensverhaal van een kind uit de Tweede Wereldoorlog. De kinderen leren over het leven van toen en het verliezen van vrijheid. In het vriendenalbum mogen ze het kind met terugwerkende kracht iets toewensen. Dat diegene weer bij zijn ouders mag wonen bijvoorbeeld en geen oorlog mee hoeft te maken. In de daaropvolgende pagina’s schrijven en illustreren de kinderen hun eigen verhaal. Ken jij je klasgenoten goed? Ken je het verhaal van dat meisje uit Oekraïne? Wat zou je haar toewensen? Kun je als klas ervoor zorgen dat wensen uitkomen?

Het programma bestaat uit een voorbereidende les en een bezoek en rondleiding aan Herinneringscentrum Apeldoornsche Bosch en Ereveld Loenen.

• Voor wie: basisonderwijs, groep 6, 7, 8
• Duur: voorbereidend lesprogramma van 2 lesuren, bezoek aan Herinneringscentrum Apeldoornsche Bosch: 1 uur; bezoek aan Ereveld Loenen: 1,5 uur (een combinatie is mogelijk met pendelbus)
• Kosten: in het herinneringsjaar '80 jaar vrijheid' (2025) is het lesmateriaal kosteloos beschikbaar
• Meer informatie en reserveren: educatie@coda-apeldoorn.nl

Speciaal voor het Herinneringsjaar is een educatieprogramma ontwikkeld om burgerschap van en bij kinderen te bevorderen door hen te leren in vrijheid en vriendschap in verbinding te blijven met medeburgers. Leerlingen krijgen in de klas flarden van levensdossiers van Apeldoornse jongeren in de oorlog. Een foto, een anekdote, een alinea uit een brief. Wat denk jij dat het verhaal is? Door onderzoek en met een creatieve opdracht gaan de scholieren de persoon zoveel mogelijk inkleuren. Scholieren leren het verschil tussen wat erover iemand en een gebeurtenis gezegd wordt en wat daadwerkelijk het geval is geweest. Ook gaan zij met elkaar in gesprek. Wat maakt dat wij in vrijheid bij elkaar kunnen zijn en hoe behouden we die vrijheid?

Het programma bestaat uit een voorbereidende les en een bezoek en rondleiding aan Herinneringscentrum Apeldoornsche Bosch en Ereveld Loenen.

• Voor wie: voortgezet onderwijs, alle leerjaren
• Duur: maatwerk, dan dagdeel tot projectweek; bezoek Herinneringscentrum 1 uur, bezoek Ereveld Loenen 1,5 uur (een combinatie is mogelijk met pendelbus)
• Kosten: in het herinneringsjaar '80 jaar vrijheid' (2025) is het lesmateriaal kosteloos beschikbaar
• Meer informatie en reserveren: educatie@coda-apeldoorn.nl

Stel, op jouw socials verschijnt een video. Iemand beweert dat mensen die in de winter zijn geboren slimmer zijn, sneller afstuderen en meer kans maken op een baan. Dat kan toch niet waar zijn? Maar al snel verschijnen er meer video’s. Een schooldirecteur bevestigt het verhaal. Jij bent in de zomer geboren dus wat betekent dit voor jou? Welkom bij De Cirkel, een programma over uitsluiting​ waarin deelnemers op basis van de seizoenen door fake-news gescheiden worden.

De Cirkel gaat over mechanismen in de Tweede Wereldoorlog. Het betreft niet alleen het uitsluiten van minderheden, maar gaat ook over menselijk gedrag en handelen. Door licht te laten schijnen op onze eigen schaduwkant verkennen we onze kwetsbaarheid. Met meer kennis over ons gedrag maken we onszelf weerbaarder, zodat we kunnen opstaan tégen polarisering en vóór onze gemeenschappelijke vrijheid.

De Cirkel wordt opgevolgd door een gesprek waarin de CODA docent handvatten aanreikt die raken aan je goed laten informeren, in gesprek gaan en zo moedig te zijn als je kunt en durft.

• Voor wie: voortgezet onderwijs, mbo en hbo
• Duur: 2 x 45 minuten
• Prijs per klas: € 105,-
• Locatie: CODA Apeldoorn, Amfitheater
• Info en reserveren: educatie@coda-apeldoorn.nl

De Cirkel is tijdens een projectweek goed te combineren met 'Vriendschap en vrijheid is… kleur bekennen!', een bezoek aan het Herinneringscentrum Apeldoornsche Bosch en/of Ereveld Loenen of een workshop 'zelf Fake News maken'. Informeer naar de mogelijkheden: educatie@coda-apeldoorn.nl

“Ga ik mee met mijn patiënten, vlucht ik of blijf ik? Dat moet mijn Duitse tante Hildegard zich hebben afgevraagd toen de nazi’s in die beruchte nacht van 21 op 22 januari 1943 alle Joodse patiënten afvoerden en zij als verpleegkundige in opleiding achterbleef in de Joods-psychiatrische instelling Het Apeldoornsche Bosch.”

Gastspreker Carla vertelt het aangrijpende verhaal van haar Joodse familie dat onder meer gaat over de vraag welke opties haar tante had en de keuzes die ze maakte. Vlucht je of ga je met je patiënten mee? En kan schuldgevoel worden overgedragen aan de volgende generatie? Carla neemt haar publiek mee in haar persoonlijke verhaal en laat aanwezigen nadenken over oorlog, vooroordelen, racisme en antisemitisme.

Voor wie: Overdag primair onderwijs (PO)/voortgezet onderwijs (VO); avond: volwassenen
Datum en tijd: Woensdag 25 juni, 19.30-20.30 uur (tijden PO/VO in overleg met de scholen)
Locatie: Grote zaal, Herinneringscentrum, Apeldoornsche Bosch
Deelnemen: Reserveer hier je ticket; deelname is kosteloos
Informatie: info@apeldoornschebosch.nl

Hoe ervaar je de waarde van vrijheid? Daarover vertelt historicus en presentator Astrid Sy in haar Vrijheidscollege. Astrid Sy (1987) is tv-presentator, schrijver van jeugdromans en historicus. Ze is presentatrice van Andere Tijden en maakt jeugdprogramma’s voor onder andere Schooltv. Ze is gespecialiseerd in de Holocaust en Tweede Wereldoorlog, onder meer als onderzoeker voor het Nationaal Holocaust Museum.

In twee van haar jeugdboeken heeft ze oorlog en vervolging invoelbaar willen maken voor de jonge lezer en een brug geslagen tussen vroeger en nu. Dit is ook het thema van haar Vrijheidscollege. Aan de hand van sprekende voorbeelden laat ze zien hoe je de waarde van vrijheid soms pas kunt voelen wanneer die op het spel komt te staan.

Voor wie: Jongeren van MBO
Datum en tijd: Donderdag 26 juni (tijd in overleg met MBO)
Locatie: Grote zaal Herinneringscentrum Apeldoornsche Bosch (bij veel interesse verplaatsen we naar het Vierhuis)
Informatie en reserveren: l.salentijn@coda-apeldoorn.nl

Iedere dag proberen tieners die hun door oorlog verscheurde land zijn ontvlucht, de Europese grenzen over te steken op zoek naar bescherming en een beter leven. Regisseurs Eefje Blankevoort en Els van Driel (De Asielzoekmachine, De Deal) volgen in de documentaire Shadow Game een aantal van deze jongeren op hun tocht door Europa: van Griekenland tot Servië en van Bosnië en Herzegovina tot Italië en Nederland.

Een deel van het materiaal hebben de jongens zelf op hun telefoon gefilmd. Met gevaar voor hun eigen leven maken de tieners de doortocht, die zij zelf ‘the game’ noemen, een bitter-ironische term voor het oversteken van grenzen.

Voor wie: Programmering overdag voortgezet onderwijs en MBO; avond: volwassenen
Datum en tijd: donderdag 27 juni, volwassenen: 19.30-20.30 uur (tijden VO/ MBO in overleg)
Locatie: Grote zaal Herinneringscentrum Apeldoornsche Bosch
Deelnemen: Reserveer hier je ticket; deelname is kosteloos
Informatie en scholen reserveren: l.salentijn@coda-apeldoorn.nl

Dit jaar zijn we 80 jaar vrij. In het huidig tijdsgewricht is het van onverminderd belang om jongeren inzicht te geven in de waarde en betekenis van vrijheid. Daarom is De Cirkel ontwikkeld, een programma over uitsluiting met als doel betrokken burgerschap van en bij jongeren te bevorderen. Speciaal voor het herinneringsjaar 80 Jaar Vrijheid wordt in de maanden maart t/m juni het programma ook aan volwassenen aangeboden.

Stel… op jouw socials verschijnt een video. Iemand beweert dat mensen die in de winter zijn geboren slimmer zijn en meer kans maken op een baan. Dat kan toch niet waar zijn? Maar al snel verschijnen er meer video’s. Een werkgever bevestigt het verhaal. Jij bent in de zomer geboren, wat betekent dit voor jou? Welkom bij De Cirkel, waar deelnemers op basis van seizoen door fake news worden gescheiden.

De Cirkel gaat over het mechanisme achter de Tweede Wereldoorlog. Het betreft niet alleen het uitsluiten van een minderheid, maar gaat ook over menselijk gedrag en handelen. Door licht te laten schijnen op onze eigen schaduwkant verkennen we onze kwetsbaarheid en met meer kennis over ons gedrag maken we onszelf weerbaarder, zodat we ook vandaag de dag kunnen opstaan tégen polarisering en vóór onze gemeenschappelijke vrijheid.

Na het programma gaan deelnemers onder begeleiding van een CODA docent in dialoog. De deelnemers krijgen handvaten als: laat je goed informeren, ga in gesprek en wees zo moedig als je maar zijn kunt! Schrijf je in! Bij voldoende deelname krijg je een officiële uitnodiging.

Voor wie: Volwassenen
Datum en tijd: Zaterdag 28 juni 14.00-16.00 uur
Locatie: Amfitheater, CODA Centrale Bibliotheek
Deelnemen: Reserveer hier je ticket; deelname is € 5,-
Informatie: l.salentijn@coda-apeldoorn.nl