Between These Folded Walls, Utopia
van
09.02.2025
t/m
18.05.2025
09.02.2025
18.05.2025
Als je alles achter moet laten en ergens anders opnieuw moet beginnen, wat neem je dan mee en hoe geef je je leven vorm? Wie zou je dan zijn? En als de wereld om je heen uiteenvalt en je vanwege oorlog of klimaatverandering gedwongen wordt te vertrekken, durf je dan nog te dromen over een nieuwe, mooiere wereld? De fotoserie en internationaal reizende tentoonstelling Between These Folded Walls, Utopia van Sarah Cooper en Nina Gorfer portretteert meer dan twintig vrouwen in de leeftijd van 17 tot 24 jaar die om uiteenlopende redenen ontheemd en ontworteld raakten. In surrealistische, theatrale werelden en kleurrijke, optische illusies van tuinen en landschappen zijn de indrukwekkende portretten niet alleen maar fraai en esthetisch. Gefotografeerd als hedendaagse godinnen onderzoekt de serie ook wat bepalend is voor je identiteit en gevoel van eigenwaarde. De gelaagdheid van de beelden – zowel in opbouw als betekenis – onderstreept bovendien de complexiteit van die thema’s.
Een utopie is niet enkel een (onbereikbaar) droomwereld. Het Griekse 'utopia' laat zich ook vertalen als 'geen plek'. Gefascineerd door die dubbele betekenis reisden fotografenduo Sarah Cooper (1974, Verenigde Staten) en Nina Gorfer (1979, Oostenrijk) de wereld over. In landen als Argentinië, Kirgizië en Qatar spraken ze met vrouwen over migratie, ontworteld zijn, het collectieve culturele geheugen, feminisme en de vorming van identiteit. Met de opgedane kennis richtten ze zich voor Between These Folded Walls, Utopia vervolgens op jonge vrouwen in hun eigen lokale Zweedse gemeenschap. De geportretteerde vrouwen zijn als vluchteling naar Zweden gekomen of maken deel uit van de tweede generatie migranten en zijn allemaal tussen de 17 en 24 jaar. Cooper & Gorfer: "De leeftijd was belangrijk voor ons want in deze jaren droom je immers volop, geloof je in de maakbaarheid van de wereld, is je identiteit nog in ontwikkeling en is de geestelijke bagage die je meedraagt anders dan op latere leeftijd."
Opening
Between These Folded Walls, Utopia wordt geopend op zondag 9 februari 2025 om 14.30 uur door CODA directeur Carin Reinders, Sarah Cooper en Nina Gorfer. Aanwezig zijn bij de opening? Meld je dan aan via onderstaande button.
Between These Folded Walls, Utopia is zowel esthetisch als conceptueel uiterst gedetailleerd en gelaagd. Elke foto toont een jonge vrouw die gedwongen werd haar thuisland te verlaten. De fotoserie creëert bovendien een alternatieve beeldtaal die sterk afwijkt van de documentaire-achtige weergave van vluchtelingen. Met geschilderde tuinen gemaakt van papier en karton, weelderige bloemstukken en verborgen schuilplaatsen is Between These Folded Walls, Utopia ook een ode aan de ongetemde schoonheid van natuur en haar vermogen om van invloed te zijn op tradities en onze identiteit; een thema dat in al het werk van Cooper & Gorfer terugkeert.
Voor Between These Folded Walls, Utopia werd alle vrouwen gevraagd een kledingstuk, object of sieraad mee te nemen dat deel uitmaakt van hun identiteit, cultuur of al meerdere generaties in de familie is. Door de abrupte verhuizingen kon vaak niet meer meegenomen worden dan dat wat in een broek- of jaszak past: een sleutel uit Damascus, een sjaal van oma, een armband of een ring. De portretten die op het eerste gezicht een hemelse en sprookjesachtige sfeer uitstralen, zijn gemaakt met bijzondere aandacht voor sieraden en kleding waarbij de culturele betekenis niet onopgemerkt blijft.
Cooper & Gorfer: "In veel culturen is textielkunst en het maken van kleding voorbehouden aan vrouwen en is het sterk verbonden met tradities, erfgoed, identiteit en familie. In de portretten zijn sieraden en met name kleding niet alleen een uitdrukking van het persoonlijke verhaal en de eigen identiteit, maar verbeelden ze ook het doorgegeven van collectieve herinneringen; de stof van de stam waartoe je behoort. En zoals de kledingstukken samengesteld zijn uit verschillende stukken textiel, zo bestaan deze vrouwen ook uit verschillende lagen van tijd en werkelijkheid. En net zoals een utopie het resultaat is van een door de mens gemaakte geestelijk construct, een verhaal of gedachte, zo zijn de geportretteerde vrouwen voor deze fotoserie ook 'opgebouwd' en samengesteld uit verschillende lagen. Vanwege het gebrek aan persoonlijke bezittingen hebben we op enig moment besloten een collectie samen te stellen van objecten die ze niet zelf meegenomen hebben, niet van iemand anders zijn maar die bestaat uit objecten uit de samenleving waarin ze terechtgekomen zijn. We hebben bijvoorbeeld de objecten uit collectie van V&A Museum in London, het Nordic Museum in Stockholm en items van jonge Zweedse ontwerpers gefotografeerd. De geportretteerde vrouwen dragen een combinatie van deze objecten, aangevuld met dat wat ze zelf mee hebben kunnen nemen naar Zweden uit hun land van herkomst of uit hun oorspronkelijke cultuur."
Tweede tentoonstelling van Cooper & Gorfer in CODA Museum
Het werk van Cooper & Gorfer was eerder te zien in CODA Museum. CODA toonde van november 2015 tot en met februari 2016 The Weather Diaries, een serie poëtische foto's en ruimtelijk werk van tien kunstenaars en ontwerpers uit Noord-Europa. Cooper & Gorfer bezochten voor deze reeks de Faeröereilanden, Groenland en IJsland om de betekenis en invloed van het weer en de natuurlijke omgeving op identiteit, traditie en creativiteit te onderzoeken. Ze ontdekten dat het weer en de natuur gedrag en identiteit vormen en dat de weerbarstige natuurlijke omstandigheden van deze plekken resulteren in creatieve moed en vindingrijkheid. Zij verwerkten hun reisimpressies tot geënsceneerde foto’s die ze aanvulden met kleurlagen, structuren en symboliek. Resultaat is een fotoserie die toont dat de natuur – hardvochtig en grandioos – machtig is. Ze beheerst de levens van mensen en deelt de regio op in kleine gemeenschappen waar de inwoners noodgedwongen bij elkaar blijven. De culturen van Faeröereilanden, Groenland en IJsland zijn zeer divers maar laten overeenkomsten zien in de behoefte om de specifieke, nationale identiteit te behouden. Between These Folded Walls, Utopia is zowel inhoudelijk als thematisch een passend vervolg op The Weather Diaries. Between These Folded Walls, Utopia sluit bovendien naadloos aan op de aandacht die CODA met tentoonstellingen en verwervingen schenkt aan kunst van en op papier en het sieraad.
Cooper & Gorfer
Fotografenduo Cooper & Gorfer wordt gevormd door Sarah Cooper (1974, Verenigde Staten) en Nina Gorfer (1979, Oostenrijk). Zij werken sinds 2006 samen aan diverse projecten en tentoonstellingen die in afgelopen twee decennia te zien waren in diverse musea in Europa en Amerika. Het werk van Cooper & Gorfer maakt deel uit van museumcollecties en particuliere verzamelingen in binnen- en buitenland. Between These Folded Walls, Utopia werd georganiseerd en voor het eerst geprogrammeerd door Johan Vikner, directeur van Fotografiska; een organisatie die fotografietentoonstellingen programmeert in Stockholm, New York, Berlijn, Shanghai, Oslo en Tallinn. Cooper & Gorfer zijn ambassadeurs van middenformaat fotocamera van het merk Hasselblad. Hun thuisbasis is Göteborg, Zweden.
Bij deze tentoonstelling is een rijk geïllustreerd boek verschenen dat te koop is in CODA Winkel.
Jana’s familie komt uit Palestina. Vanwege het geweld verhuisde haar familie al voor haar geboorte naar Libanon. Lange tijd had ze geen paspoort waardoor haar reismogelijkheden beperkt waren en ze geen recht had op onderwijs. Een situatie die ze omschrijft als leven in een constante mist en waardoor je nooit de mogelijkheid hebt om echt deel uit te maken van de samenleving. Inmiddels heeft ze een Zweeds paspoort en beschouwt ze Zweden als haar thuis; een plek waar ze zich welkom en geaccepteerd voelt. Toen Cooper en Gorfer haar vroegen naar haar utopisch plek – daar waar haar hart naar uitgaat en waar ze echt thuis is – bleef Zweden onbesproken. Jana beschreef Nazareth, de plek waar haar familie vandaan komt. Nazareth heeft ze, toen nog zonder paspoort, nooit mogen bezoeken maar ze deelde wel de verhalen die haar verteld zijn over het familiehuis met de citroenbomen in de tuin.
In Eritrea worden tienduizenden jongeren gedwongen een levenslange militaire dienstplicht te vervullen. Dienstplichtigen werken vaak 72 uur per week onder extreem zware omstandigheden, zonder voldoende eten en tegen een laag loon. Er bestaat geen verlofrecht. Zoals velen voor haar moest Yohana haar leven en familie achterlaten om aan dit lot te ontkomen. Haar enige kans op een toekomst lag in een ander land, te bereiken via de smokkelroute door Soedan, Libie en over de Middelandse zee. Yohana arriveerde in 2015 in Zweden. Ze is nog steeds geschokt door de mogelijke dreiging van vervolging en wil daarom ook geen al te persoonlijke verhalen delen. Om een eigen leven te kunnen leiden, werd ze gedwongen iedereen van wie ze hield achter te laten. Een onmenselijke keuze en een nieuwe toekomst die gepaard gaat met het pijnlijke verlies van het verleden.
Maryan heeft een Somalische achtergrond en groeide op in Kenia. Op 15-jarige leeftijd werd ze uitgehuwelijkt aan een Somalische man die twee keer zo oud was. Omdat huwelijken met minderjarigen illegaal zijn in Kenia veranderde haar moeder haar officiële leeftijd van 15 naar 18 jaar. Maryan beviel van twee dochters voordat haar man haar in 2014 meenam naar Zweden. Hier ontdekte ze nieuwe mogelijkheden, kreeg ze meer regie over haar leven en vond ze een ondersteunend netwerk van vrouwen. Op een dag, zich er nog niet van bewust dat ze zwanger was van haar derde kind, nam Maryan haar twee dochters mee en verhuisde ze naar een vrouwenopvangcentrum. Ze scheidde van de man voor wie ze nooit zelf gekozen had en verhuisde voor het eerst in haar leven naar een eigen appartement; voor het eerst een veilige plek die ze haar thuis kan noemen.
Israa is een Zweedse verpleegkundige met een Syrische achtergrond. In 2015, op het hoogtepunt van de Syrische vluchtelingencrisis, ontving ze een hulpoproep. Medische hulporganisaties waren op dat moment op zoek naar Arabischsprekende verpleegkundigen om de vluchtelingen te helpen die aankwamen op het Griekse eiland Lesbos. Geschokt door het menselijk lijden in Griekenland en later in de Syrische oorlogsgebieden, richtte Israa de ngo Stand with Syria op. Deze organisatie zamelt niet alleen donaties in maar stuurt ook hulpcontainers van Zweden naar Syrië waarbij toegezien wordt op het transport, de aankomst en de distributie van de goederen naar de vluchtelingenkampen en naar de Syrische bevolking op die plekken waar men het meest in nood verkeert. Israa: “We zijn allemaal mensen op één plek, op één aarde. We leven in één wereld waar we samen onze levens leiden. Het verdelen van mensen in groepen – wij en zij – en al die haat moet gewoon stoppen.” Cooper & Gorfer: “We ontmoetten Israa in 2018 via gemeenschappelijke vrienden. We werden gegrepen door haar vastberadenheid, haar warmte en haar niet-aflatende drang om te handelen en te helpen, ongeacht de obstakels en het gevaar. Ze inspireert ons om actie te ondernemen en herinnert ons aan wat één persoon de wereld kan brengen en dat ieder mens telt en elk leven ertoe doet”.