vindplaats

Marjolijn van den Assem (Rotterdam, 1947) komt rond haar dertigste levensjaar op het spoor van de Duitse filosoof, componist, dichter en cultuurcriticus Friedrich Nietzsche (1844-1900). Ze maakt de reizen die hij ook maakte en bezoekt de plekken waar hij werkte. Van den Assem: “Ik bestudeer zijn werk en correspondenties al 45 jaar. Ik leef me daarin in en maak me er ook weer uit los. Ik bewonder zijn moed en hartstochtelijke, avontuurlijke omgang met het denken, de taal en met het leven. Door de teksten soms honderden keren over te schrijven, probeer ik ze te doorgronden, er grip op te krijgen en me erdoor te laten vervoeren. Eigenzinnig en oneerbiedig sleur ik ze door mijn atelier! Waar gedachten samenkomen vormt zich een denkbeeld; in dit uitzonderlijke geval leidde dat zelfs tot een vindplaats.”

Volgens Van den Assem is een aantal standpunten van Nietzsche zo met elkaar verknoopt en voortgekomen uit het landschap, dat het nareizen van zijn route onontkoombaar is om (het ontstaan van) zijn opeenvolgende teksten te kunnen ontrafelen. Het kan jaren duren voor Van den Assem zich die standpunten ook daadwerkelijk eigen weet te maken, ze kan incorporeren om ze daarna ook weer af te werpen. In de verschillende fases van dit proces maakt Marjolijn van den Assem autonoom werk met een geheel eigen beeld- en vormentaal, vaak uitgevoerd op en met papier, inkt en verf. Ze noemt haar handschrift ‘seismografisch’ omdat het volgens haar het denkproces registreert.

vindplaats 
Bezoekers van de tentoonstelling vindplaats kunnen door zeven Briefverslagen dwalen; een monumentale papieren installatie waar je onderdoor en omheen kunt lopen zodat je letterlijk door het werk omringd wordt. Dat omringd en omhuld worden sluit aan op het werkproces van Van den Assem die zich in haar Rotterdamse atelier achter gesloten ramen letterlijk en figuurlijk laat omringen door het materiaal en de materie die haar werk vormen. In haar atelier tekent en schrijft Van den Assem urenlang; zeer geconcentreerd en met grote gebaren, waarbij ze haar hele lichaam inzet om de houtskool en inkt op het meterslange papier te krijgen. Ook de sculpturen van staal elders in de tentoonstelling omhullen de bezoeker. Deze sculpturen zijn grote, uitgesneden tekeningen die Van den Assem om zichzelf heen heeft gevouwen en daarna uitgevoerd heeft in plaatstaal van vier millimeter dikte.  

De tentoonstelling laat ook een serie landschapsschilderingen zien die zonder voorstudie of schets met veel Schwung en grote snelheid op papier zijn gezet. Deze landschapstekeningen zijn herinneringen aan plaatsen op beladen plekken waar Van den Assem daadwerkelijk in de natuur tekende en schilderde. Soms zijn ze uitgesneden en weer vastgeniet waardoor het papieren sculpturen worden en de kijker er als het ware in kan verblijven en zich opgenomen kan voelen in het landschap. Aan deze ruimtelijke landschappen ontleent de tentoonstelling de ontroerende titel vindplaats: 'daar waar gevonden werd.'    

Marjolijn van den Assem  
Marjolijn van den Assem tekent en schrijft al sinds haar vroegste jaren. Ze vond het begin van haar carrière vooral een worsteling, maar ze realiseert zich wel dat haar werk opgemerkt wordt als de Volkskrant in 1981 schrijft over ‘fundamentele tekenkunst’ in de tentoonstelling in het Groninger Museum waar haar werk deel van uitmaakt. Het zichtbaar worden van haar werk wordt later bekrachtigd als Josine de Bruyn Kops (Museum Gouda) en Liesbeth Brandt Corstius (Museum Arnhem) solotentoonstellingen met haar werk programmeren. Van den Assem heeft in de afgelopen decennia vier indrukwekkende en zeer verzorgde publicaties uitgegeven met teksten en tekeningen die haar ontwikkeling weerspiegelen. Het Nietzsche Dokumentationszentrum in Naumburg eerde Van den Assem in 2011/2012 met de solotentoonstelling Seelenbriefe, in 2017 met de tentoonstelling Lebensreiz en in 2021 met de boekpresentatie bewustzijn van schijn. In 2019 ontving Van den Assem de Hendrik Chabot Prijs voor haar hele oeuvre. Het werk van Van den Assem heeft internationaal een grote reputatie en maakt deel uit van particuliere verzamelingen en museumcollecties in binnen- en buitenland.  

Bronnen: Tent Rotterdam, CBK Rotterdam, www.marjolijnvandenassem.nl