In memoriam Lucy Sarneel
Lucy Sarneel
4 maart 1961 - 28 december 2020
De monografische tentoonstelling Private territory in public - sieraden van Lucy Sarneel die op 15 januari 2017 geopend werd in CODA Museum, beschreven wij als een ‘mid-career’ tentoonstelling. Immers, de toen 56 jaar jonge beeldend kunstenaar had nog decennia voor de boeg, zo veronderstelden we, en wellicht zou het mooiste nog gemaakt worden in de nabije toekomst. Maar dat is niet hoe het is gegaan… In die periode waren ook de eerste medische onderzoeken. Lucy wilde niet dat we daarover communiceerden, want ze zou die kwaadaardige cellen bestrijden en de programmering met ontmoetingen en workshops ging ‘gewoon’ door. Wat hebben we allemaal gehoopt dat Lucy die tumoren zou verslaan. Haar energie om er ‘tegen aan te gaan’ was groot, maar uiteindelijk is Lucy gisteravond overleden (28 december 2020).
Met de wetenschap van nu is de tentoonstelling Plus bij Galerie Marzee in Nijmegen haar laatste tentoonstelling geworden. Wie de symboliek van de werken ziet en de titels leest – From cradle to grave, Hang-on en Daily Offer realiseert zich dat deze optimistische, levenslustige, lieve vrouw zich bewust is geweest van het feit dat ze niet lang meer te leven zou hebben en haar 60ste verjaardag op 4 maart 2021 niet meer zou beleven.
Uit die laatste tentoonstelling hebben wij voor de CODA collectie nog een aantal bijzondere werken kunnen aankopen en ondanks het feit dat het zo verdrietig is om afscheid te moeten nemen van Lucy Sarneel is het troostrijk dat veel van haar werken hun weg hebben gevonden naar publieke en private collecties in de hele wereld. Lucy had een indrukwekkende lijst galeries over de hele wereld en in vele collecties heeft zij een prominente positie verworven. Zoals bijvoorbeeld bij Gallery Sienna Patti, Hannah Gallery, Gallery Funaki, Galerie Slavik en Lesley Craze Gallery. Galerie Marzee heeft haar vanaf de start van haar carrière gepresenteerd aan het publiek.
Voor CODA was en is Lucy Sarneel een kernkunstenaar en dat betekent dat zij één van de 46 kunstenaars is wiens werk gevolgd en getoond wordt. In vele bloemlezingen uit de eigen collectie was haar werk aanwezig en in 2017 had zij dus de solotentoonstelling die een overzicht toonde vanaf haar eerste werken. Ook heeft Lucy toen een selectie gemaakt en getoond van collega-sieradenmakers uit onze collectie die haar inspireerden.
Atelier Lucy Sarneel
Starry Sky Drive, halssieraadcollier, 2011, hout, acrylverf, vernis, lapis lazuli, nylondraad, zink
broche, 2010, zink
Food for Joy l, halssieraad, 2011, zink, acrylverf, vernis, plastic, formica, marker
Sous la neige lll, halssieraad, 2007, zink, textiel, rubber, verf, onyx, nylondraad
Juggler’s Moment #7, halssieraad, zink, textiel, been, papier-maché, verf, vernis
Ambachtsketen, halssieraad, 1993, hout, lood, goud
Slow art in a fast world
Lucy Sarneel rondde in 1985 de academie in Maastricht af en vertrok naar Amsterdam om te studeren aan de Gerrit Rietveld Academie met Onno Boekhoudt aan het hoofd van de afdeling Edelsmeden. Er was een geweldige click en Onno Boekhoudt herkende meteen het grote talent van Lucy Sarneel. Zijn benadering van het sieraad als autonoom kunstwerk en zijn didactisch idioom dat het proces tot leidend principe maakte – en daarmee ook het ‘wakker kussen’ van de eigen, artistieke beeldtaal – bleek een geweldige combinatie. Lucy Sarneel: “Bij Galerie Ra zag ik een tentoonstelling van zijn werk die mij zeer heeft geraakt. Zijn poëtische, bezielende abstracte en beeldende taal vond ik heel boeiend, evenals zijn opvattingen over het sieraad. Ik herkende er iets in van mijzelf’.
Communicatie, draagbaarheid en betaalbaarheid zijn voor Lucy Sarneel belangrijke, leidende principes geweest. De verbinding met ‘de ander’ is het centrale thema. “Het sieraad is een soulmate. Een soulmate communiceert zonder woorden en dat geldt ook voor mijn sieraden en de beeldtaal waarvan ik me bedien. Het is een visuele en intuïtieve taal waarmee ik probeer te communiceren op een manier die niet per se rationeel is. Het sieraad heeft een eigen bestaan en nodigt uit tot reflectie en communicatie terwijl het daarnaast ook de mogelijkheid biedt gedragen te worden. Mijn sieraden zijn ‘slow art in a fast world’. Het vraagt om aandacht en concentratie, maar verbindt beschouwer en drager in gesprek. De interpretatie van de inhoud, het materiaal en de vorm bepalen de waarden die we eraan toekennen en hoe we het gebruiken. Een sieraad, met zijn relatief kleine invloedssfeer, bevindt zich altijd in de grote wereld. Door het sieraad te tonen en te dragen wordt het private opgeheven terwijl het tegelijkertijd verscherpt wordt”.
Omdat de kunstwerken draagbaar zijn, worden ze – letterlijk – een bewegelijk en levendig onderdeel van het publieke domein. De sieraden van Lucy Sarneel laten zich omschrijven als een combinatie van abstracte en figuratieve onderdelen, haar materialiteit is fantastisch en haar gevoel voor kleur is ongeëvenaard. In de solotentoonstelling was een Juggler collier dat met stip op onze verlanglijst stond voor de collectie, maar een private kaper op de kust was ons voor. We hadden dat werk natuurlijk niet voor niets tot campagnebeeld gemaakt, maar we weten wie de gelukkige koper is en er komt een moment dat we dit werk in bruikleen vragen voor een volgende tentoonstelling.
Kleurrijk textiel, ook veelal vanuit de volkskunst van klederdrachten uit Volendam en Marken, en het zink van de regenpijpen, dakbedekking en in het huishouden van weleer in Nederland: emmers en wastobbes. Lucy zocht met onderdelen van klederdracht die geen deel meer uitmaakt van het dagelijks leven naar nieuwe bestemmingen om zo tradities te bestendigen en de drager te laten bloeien in die aloude tradities. Een sieraad geef je niet zomaar door, maar het doorleefde te laten ervaren en daarmee verbinding te maken, dat was voor Lucy Sarneel belangrijk. Ze gebruikt iconografisch bekende symbolen voor liefde en bescherming, maar geeft ze een nieuwe uitstraling die spanningsvelden in vorm en materiaal opleveren als “metafoor voor het leven in de zoektocht naar evenwicht tussen de krachten waardoor we worden geregeerd”.
En dan bovenal dat grijze, gefabriceerde zink, het grijs van de Hollandse luchten en de zee daaronder op de dagen dat de zon niet schijnt, maar ook het grijs van het onderbewuste in zink. Dát is het ultieme handschrift van Lucy Sarneel.
De beeldtaal van het werk van Lucy Sarneel is associatief, sculpturaal en geeft ruimte aan de beschouwer én drager voor eigen gedachten en gevoelens. Rond 1993 maakte ze sieraden met miniaturen van gereedschappen om bewustzijn te prikkelen op industriële productie en het ambacht.
Lucy was behalve beeldend kunstenaar ook docent aan het instituut waar zij zelf opgeleid werd: de Rietveld Academie (2009-2014) en zij verzorgde regelmatig masterclasses aan bijvoorbeeld de Royal Academy of Arts en vanaf 2015 aan Alchimia in Florence (IT). Studenten waren dol op haar; op haar kritische maar liefdevolle beschouwingen en op haar grote loyaliteit.
Lucy Sarneel heeft de wereld mooier gemaakt met haar sieraden die – letterlijk – over alle continenten zijn uitgewaaierd en de liefde die in dat werk zit, maakt dat we verbonden blijven met elkaar.
“My work arises from the field of tension between the inspiring past and the untouchable present that is created by traditions and spiritual symbolic values.”
Carin E.M. Reinders
directeur-bestuurder CODA
29.12.2020